PANCAR KOOPERATİFLERİ VE PANKOBİRLİK'İN KURULUŞU

Pancar ekicileri; 1951 yılında Türkiye Şeker Sanayii’nin genişletilmesi konusunda alınan kararların uygulamasıyla kooperatifler halinde teşkilatlanmaya başlamıştır.

Ülkemizin artan şeker ihtiyacını karşılamak üzere yeni fabrikaların kurulması için gerekli sermayenin oluşumu yanında, şeker sanayiinin hammaddesinin temini amacıyla, çiftçi potansiyelinden yararlanılması fikri pancar kooperatiflerinin kurulması çalışmalarının esas hareket noktası olmuştur.

Bu amaç doğrultusunda çiftçilerin tek başına fabrikaya ortak olmalarından çok, toplu halde meydana getirdikleri bir kuruluşun sermayeye katılması, güçlenme yönünden daha uygun görülmüş ve bu oluşumu ilk olarak gerçekleştiren pancar üreticileri de S.S. Adapazarı Pancar Ekicileri Kooperatifi'ni kurmuşlardır.

Bu teşebbüsle ekicilerinin ilk kez teşkilatlanması ve kooperatif halinde şirket sermayesine sahip olması da bir dönüm noktası olmuştur.

Bu çalışmalar diğer şeker fabrikalarının kuruluşlarında da yapıcı rol oynamış ve şeker sanayiinin gelişme programının hayata geçirilmesinde önemli unsur olmuştur.

O tarihten bu yana kurulan şeker fabrikalarına paralel olarak sayıları bugün 31'e ve yaklaşık 1,5 milyon ortağa ulaşan Pancar Ekicileri Kooperatifleri, birlik olmanın verdiği güçle de ülke tarımının gelişmesine önemli katkılar yapmıştır.

Ülke ekonomisine ve tarımına bu katkılar yapılırken de kendisi, bağlı kooperatifleri ve iştirakleri dâhil devletten herhangi bir destek almamış ve faaliyetlerini ortaklarının kendi sermayeleri ile oluşturduğu öz kaynaklarından karşılamıştır.

1163 sayılı kooperatifler kanununun kabulü sonrası Pancar Ekicileri Kooperatifleri, Birlik kurmak üzere teşebbüse geçmiş ve Raiffeisen modeli benimsenerek, ülkemiz kooperatifçiliğinde önemli bir kilometre taşı olan PANKOBİRLİK 31.03.1972 tarihinde kurulmuştur.

PANKOBİRLİK'in faaliyete geçmesinden sonra, özellikle ülkenin ekonomik gelişimine paralel olarak, şeker sanayiinin de geleceğinin garanti altına alınabilmesi amacıyla pancarın dışındaki ürünlerin Pancar Ekicileri Kooperatifleri tarafından değerlendirilmesi kabul edilmiş ve ana sözleşmeler tadil edilerek bu kooperatifler çok amaçlı hale dönüştürülmüştür.

PANKOBİRLİK'İ GENEL ANLAMDA TANIMLAYACAK OLURSAK;

YAKLAŞIK 1,5 MİLYON ORTAK
Ülkemizin 64 ilinin, 13.750 yerleşim biriminde pancar üretimi yapan, yaklaşık 1,5 milyon ortağıyla, 31 pancar kooperatifinin 328 şubesi, 6 Kooperatif Şeker Fabrikası, (Amasya, Kayseri, Boğazlıyan, Konya, Çumra, Turhal) ve 50'nin üzerinde tarımsal amaçlı iştirakiyle:

%100 YERLİ SERMAYE
devletten bugüne kadar herhangi bir destek almadan, tamamen üyelerinin kendi imkânlarıyla oluşturduğu sermayeleri ile

ÇİFTÇİNİN DOSTU
ortaklarının tarımsal faaliyetlerinde kullandıkları her türlü girdinin teminini, dağıtımını, denetimini ve koordinasyonunu yapan Pancar Kooperatiflerinin üst örgütü ve temsilcisi, Genel Müdürlüğü'dür.

İŞTİRAKLERİ

1951 yılında mevcut 4 şeker fabrikasının, (Alpullu, Uşak, Eskişehir ve Turhal) ülkenin artan şeker ihtiyacını karşılayamaması nedeniyle, şeker sanayiinin genişletilmesine karar verilmiştir. Bu amaçla yeni pancar ekim sahaları meydana getirilerek şeker fabrikalarının sayısı artırılmış ve bu suretle artan tüketimin karşılanması sağlanmıştır.

Bu işin hayata geçirilebilmesi için en uygun yolun, pancar çiftçilerinin kooperatifler halinde teşkilatlanması olduğu düşünülerek, Pancar Ekicileri Kooperatiflerinin kurulmaları sağlanmıştır.

Çiftçilerin kooperatifleri kanalıyla yeni kurulan Şeker Fabrikalarının sahibi olması 1953-1956 yılları arasında yeni kurulan 11 şeker fabrikasının hepsinin özel A.Ş. olarak kurulmasına neden olmuş ise de, üreticilerin ve kooperatiflerinin o zamanki ekonomik şartları buna müsaade etmemiş ve ancak Adapazarı, Amasya, Kayseri, Konya ve Kütahya Şeker Fabrikaları Pancar Ekicileri Kooperatiflerinin sermayelerine iştirak ettikleri kuruluşlar olmuştur.

Bu adım atıldıktan sonra şeker sanayi ve pancar çiftçilerinin ülkenin değişen ve gelişen ekonomik ve sosyal şartlarının tabii bir sonucu olarak dışa bağımlı olmadan ihtiyaçlarını karşılayacak ve kendine yeterli gerekli entegrasyonun sağlanması düşünülmüş ve dikkatli, planlı ve tedbirli hareket edilmiştir.

İzlenen iştirakler politikası çerçevesinde, pancar dışındaki ürünlerin değerlendirilmesini sağlayacak muhtelif yerel kuruluşların; bizzat Pancar Ekicileri Kooperatiflerinin öncülüğü ile kurulması veya kurulmuş bulunanlara iştirak edilmesi gerçekleştirilmiş, buna istinaden; daha pek çok tarımsal amaçlı müesseseler ile muhtelif yem ve süt fabrikalarının kurulmaları sağlanmıştır.

EKONOMİYE KATKILARI

Pankobirlik, 50'nin üzerinde iştiraki ile ortaklarına hizmeti ve ekonomiye olan katkısını aralıksız sürdürmektedir. Milli Ekonomi içerisindeki yerini ve yaptığı katkıyı da 2020 faaliyet yılı rakamları ile ifade edersek toplam:

349 Milyon ABD Doları Sermaye

2.596 Milyar ABD Doları Aktif Toplam

2.272 Milyar ABD Doları Ciro

63 Milyon ABD Doları Ortağına Sağladığı Ayni ve Nakdi Destek

65 Milyon ABD Doları Hazineye Ödediği Vergi

ile tarımının güçlü olması yönünde ülkemize önemli kazanımlar sağlamaktadır. Pankobirlik bunu Devletten bugüne kadar herhangi bir destek almadan, tamamen üyelerinin kendi imkânlarıyla oluşturduğu sermayeleri ile başarmıştır.

Ortaklarını yıl içerisindeki üretim faaliyetleri boyunca destekleyen kooperatiflerimiz ve iştiraklerinin, üretim maliyetlerinin düşürülmesi ve üreticilerimizin uluslararası piyasalardaki rekabet gücünün artırılması yönündeki çalışmaları da oldukça önemlidir.

Bunun sonucu olarak Pankobirlik ve Kooperatiflerinin sahibi olduğu veya ortağı bulunduğu kuruluşları faaliyet konuları itibarıyla ele aldığımızda;

6 ADET ŞEKER FABRİKASI

2 ADET ŞEKER FABRİKASINDA HİSSEDARLIK

10 ADET YEM FABRİKASI

1 ADET SIVI ŞEKER FABRİKASI

1 ADET DAMLAMA SULAMA SİSTEMLERİ FABRİKASI

1 ADET TOHUM ŞİRKETİ VE TOHUMLUK ÜRETİM TESİSİ

1 ADET SERT ŞEKERLEME FABRİKASI

2 ADET KÖMÜR ŞİRKETİNDE HİSSEDARLIK

1 ADET SÜT FABRİKASI

1 ADET BİYOETANOL FABRİKASI

1 ADET DONDURULMUŞ PATATES FABRİKASI

1 ADET ET ENTEGRE TESİSİ

1 ADET BİTKİSEL YAĞ FABRİKASI

2 ADET TERMİK SANTRAL

1 ADET SİGORTA ACENTESİ

10 ADET TARIMSAL İŞTİRAK

18 ADET ÇEŞİTLİ İŞTİRAK

Daha birçok konuda ilkleri gerçekleştiren Birliğimiz; mevcut sosyal ve ekonomik gücüne, kooperatiflerinin bir araya gelerek, yani 'Birlik” ruhu altında, beraber hareket ederek ulaşmıştır.